Oekraïense vluchtelinge Olena vond onderdak in Gezellenhuis

Het lijkt alweer lang geleden, de jaarwisseling van 2021-2022. Nederland was in lockdown, cafés en restaurants waren dicht, thuis mochten mensen maximaal vier gasten ontvangen. De Oekraïense Olena en haar man Dimitri vierden oud en nieuw bij vrienden in Eindhoven. Dat Olena tweeënhalve maand later opnieuw in Eindhoven zou zijn had niemand kunnen voorspellen. Ze vluchtte voor de oorlog en moest haar man in Kiev achterlaten. Via Trudo kreeg ze in het Gezellenhuis in Woensel-West een veilig heenkomen. “Er heeft toen vast een engel op mijn schouder gezeten”, blikt Olena terug, “ik heb zoveel geluk gehad.”

Gekleed in een traditionele Oekraïense blouse met rode en grijze rozen in kruissteekjes wacht Olena haar bezoek op in de gerenoveerde hal van het Gezellenhuis. Diezelfde hal stond lange tijd vol met ingezamelde kleding en huisraad voor de Oekraïense vluchtelingen. “Alle huizen en harten van de Nederlanders stonden in maart 2022 wagenwijd open, iedereen bracht spullen en wilde helpen. We voelden ons heel erg welkom, zelfs voor mijn hond was plek. Je zal ‘m zo ontmoeten”, belooft Olena terwijl ze eerst een rondleiding geeft door het grote pand met twee gemeenschappelijke ruimtes.

Met hulp van Trudo en vrijwilligers uit de buurt werden de destijds leegstaande kamers van het Gezellenhuis razendsnel geschikt gemaakt voor bewoning. Olena - die via Driebergen naar Eindhoven kwam, had niets bij zich, alleen haar hond en een rugzak voor de helft gevuld met hondenvoer. "Het was hartverwarmend om te ervaren hoe behulpzaam en attent iedereen hier voor ons was, tot in de kleinste details. Nooit zal ik het briefje in de gemeenschappelijke ruimte vergeten. ‘Laat het weten als je speciale kruiden nodig hebt’. Ik moest huilen toen ik dat zag”.

Na de bewogen start in maart 2022 heeft de entree van het Gezellenhuis inmiddels een andere aanblik gekregen. In de hal hebben renovatiewerkzaamheden plaatsgevonden en er is een doorgang gemaakt naar de nieuwe (nog te openen) koffiebar van de naastgelegen fietsenzaak ‘t Verzet. In de gemeenschappelijke huiskamer wordt geschilderd. Op de achterplaats is een tuintje aangelegd, her en der staan (kinder)fietsen. Wanneer Olena de sleutel in het slot van haar eenkamerappartement steekt, volgt een uitbundige begroeting door Custik, in het Nederlands ‘Struikje’ - of ‘Stroekje’ zoals Olena het uitspreekt. Ze verontschuldigt zich - geheel onterecht - voor haar Nederlands dat ze best lastig vindt. Sinds haar komst oefent ze wekelijks Nederlands samen met Claudia, een vrouw uit de buurt.

“Officiële taallessen heb ik uitgesteld, want ik dacht hier hooguit een jaar te zullen zijn, maar ik woon hier nu al tweeënhalf jaar. En deze plek voelt nu als mijn thuis”, vertelt Olena terwijl ze koffiezet en Custik braaf op zijn plek onder het bed gaat liggen. De bank met kussens, tekeningen en op tafel bloemen en schaaltjes met zoetigheden doet de kamer heel knus aan. “Ik heb privacy en voel me hier op mijn gemak. Steeds weer put ik kracht uit de toewijding en zorg van Amy, Vanessa, Romy, Silvia en Rob van Trudo en alle vrijwilligers uit de buurt. Hun betrokkenheid is enorm, als een stevig fundament waarop ik mag vertrouwen en waar ik enorm dankbaar voor ben. Mensen die me in het begin vrijwillig op weg hielpen zijn vrienden geworden.”

Toch drukt het thuisgevoel in Eindhoven ook op haar gemoed. Want ‘thuis’ is ook Kiev, waar haar man woont en waar dagelijks de dreiging van de oorlog voelbaar is. We telefoneren iedere dag en ik probeer mijn man en ouders zoveel mogelijk emotioneel en financieel te ondersteunen, maar onze levens gaan steeds meer uit elkaar lopen. Dat is emotioneel zwaar. De onzekerheid over de toekomst maakt plannen maken voor de langere termijn onmogelijk. Ik kijk niet verder vooruit dan vier tot vijf weken. De situatie daagt me uit om te leven in het hier en nu.”

Een cruciaal moment waarop die noodzaak van leven in het ‘nu’ tot haar doordrong was dit voorjaar, toen ze na een jaar een vast contract kreeg aangeboden bij VDL GL Plastics B.V. “Vijf dagen per week fietste ik naar Son en Breugel om te werken in de fabriek. Dat bood me afleiding en structuur, maar ik raakte ook wel afgestompt. Ik voelde dat ik meer onder de mensen moest zijn. Dus ik ben gaan solliciteren en vond werk in de weekenden bij Primark als retail-assistent. Ik heb het daar naar mijn zin.”

Ze kreeg ook veel steun van de Eindhovense kunstenares Mariëlle van den Bergh die met Mels Dees een kunstzinnige workshop voor Oekraïense vluchtelingen organiseerde. “We maakten een lijmlamp en waren er de hele dag mee bezig, we vergaten de wereld om ons heen. Creatief bezig zijn helpt om negatieve gevoelens om te zetten in iets positiefs.” Ze leerde Anna kennen, een Oekraïense operazangeres uit Eindhoven, die haar meenam naar concerten en het Artbox project voor Oekraïense vluchtelingen. Anna introduceerde haar ook bij conferentiecentrum Glorieux aan de Geldropseweg, waar Olena sinds juni op doordeweekse dagen als gastvrouw werkt. “Ik loop rond in een ‘kasteel’”, lacht ze, “wie had dat gedacht.”